هالوکس والگوس یا انحراف شست پا چیه؟

هالوکس والگوس (Hallux valgus) که بهش می‌گیم انحراف شست (Bunion)، یکی از معمول‌ترین تغییرات توی شکل انگشتای پا هست. این مشکل باعث میشه که مفصل بین انگشتا تحت تاثیر قرار بگیره و معمولاً هم باعث درد و ناتوانی میشه. این تغییرات آرام آرام پیشرفت می‌کنه، تا جایی که مفصل به تدریج کارایی خودش رو از دست میده و به شکل بیرون‌زدگی دیده میشه.

توی مراحل اول هالوکس والگوس، پوست ناحیه بیرون‌زدگی متورم و قرمز میشه و حساسیت پیدا می‌کنه. بعد از مدتی، روی پوست قسمت برجسته مفصل انگشتای پا، بافت نرمی ایجاد میشه. این نشون‌دهنده یه تغییر جدی توی ساختار انگشتا و انحراف شست پا هست. توی مراحل آخر، این تغییرات می‌تونه منجر به درد و مشکلات حرکتی بشه.

علت دقیق هالوکس والگوس مشخص نیست، اما چند تا عامل هستن که می‌تونن باعثش بشن. مثلاً پوشیدن کفشای تنگ یا پاشنه‌دار، نقص آناتومیکی انگشتا به صورت مادرزادی، وزن بالای بدن، صافی کف پا و تحریک پذیری مفاصل انگشت شست پا. همونطور که گفته شد، هالوکس والگوس خیلی شایعه و بیشتر توی زنای جوون که کفشای نامناسب می‌پوشن و سالمندها دیده میشه.

توی مراحل اولیه، هالوکس والگوس باعث تحریک پوست ناحیه Bunion به خاطر کفشای بد میشه. پوست این ناحیه که سفت، گرم و قرمز هست، سوزش و علائم اولیه هالوکس والگوس و انحراف شست پا رو نشون میده. حتی توی مراحل بعد، بیمار ممکنه از علائم مشابه آرتروز شکایت کنه. با پیشرفت مشکل، عضلات مختلف به خودی خود وضع رو بدتر می‌کنن چون محور کشششون عوض شده و وقتی کفش می‌پوشن، اصطکاک زیاد میشه. این موضوع باعث وخیم‌تر شدن درد و اندازه بانیون میشه.

یکی از مشکل‌های متداوم و رایج برای کسانی که هالوکس والگوس دارن، اختلال توی راه رفتنه به خاطر تغییر شکل مفصل انگشتا. مشکلات حرکتی به وجود اومده به این صورت هست:

1. فرد روی زمین راه میره و به طور ناخودآگاه وزنش رو روی پا نگه می‌داره. هالوکس والگوس باعث تغییر تحمل وزن میشه و آسیب بیشتری به مفاصل انگشتا می‌زنه و در نهایت به اختلال توی راه رفتن میرسه.
2. بیمار نمی‌تونه پای خودش رو بلند کنه و ناخواسته وزن بدنش رو روی زانو نگه می‌داره که این باعث عقب رفتن پاشنه میشه.
3. از یک اندام کم‌تر استفاده میشه و قدرتش کاهش پیدا می‌کنه. اون اندام ضعیف میشه و اختلالاتی مثل تحلیل عضلات، انحراف مفاصل از محور اصلی، تورم مفاصل و کوتاه شدن عضلات برای پا به وجود میاد.

چطوری هالوکس والگوس رو تشخیص بدیم؟

به طور کلی، درد یکی از اولین نشونه‌های هر مشکلی توی بدن هست و هالوکس والگوس هم از این قاعده مستثنی نیست؛ اما برای تشخیص دقیق‌تر، پزشک از رادیوگرافی و معاینه مفاصل انگشتای پا استفاده می‌کنه.

از رادیوگرافی برای تعیین زاویه هالوکس والگوس و شدت اون استفاده میشه. اگه زاویه ایجاد شده توی مفاصل انگشتای پا بیشتر از 15 درجه باشه، هالوکس والگوس تشخیص داده میشه و زاویه 45 تا 50 درجه جدی حساب میشه.

پیشگیری و درمان هالوکس والگوس

تو این مشکل که بهش میگن hallux valgus، بعضی از عوامل ارثی و مادرزادی قابل پیشگیری نیستن؛ اما بقیه‌شون رو میشه مدیریت کرد. مهم‌ترین چیز برای پیشگیری از هالوکس والگوس یا انحراف شست پا، پوشیدن کفش مناسب و دوری از کفش‌های پاشنه‌بلند هست که خیلی کمک می‌کنه.

برای درمان و فیزیوتراپی انحراف شست پا، اول باید به مراقبت‌های غیرجراحی رجوع کنیم. تنظیم کفش برای کم کردن اصطکاک روی bunion یکی از پیشنهادهاست. بیمار باید طبق نظر پزشک، کفشی با قسمت انگشت پا گشادتر و عمیق‌تر بپوشه. برای کشیدگی تاندون آشیل ممکنه پزشک تمرینات کششی رو هم در نظر بگیره. این روش‌ها بیشتر تو مراحل اولیه وقتی که مشکلات دائم نشده، بهتر جواب میدن.

اگه درمان غیرجراحی جواب نده، میشه به جراحی فکر کرد. خیلی از جراحان با توجه به شدت مشکل و سوابق بیمار، روش‌های مختلفی رو ترکیب می‌کنن تا به بیمار کمک کنن زودتر بهبود پیدا کنه. با اینکه اصلاح هالوکس والگوس ممکنه سخت باشه، اما فیزیوتراپی بعد از عمل خیلی موثره.

فیزیوتراپی هالوکس والگوس

علم فیزیوتراپی از قدیم تا حالا برای هر آسیب و مشکل بدن یک راه حل خاص داره. فیزیوتراپی برای بیمارانی با ناهنجاری هالوکس والگوس یا انحراف شست پا هم روش‌های خودش رو داره.

تو همه بیماری‌ها، نگرش بیمار قبل و حین درمان خیلی مهمه؛ چون خیلی از بیماران اگه سریع بهبود نیابن، ناامید میشن. تو مشکل هالوکس والگوس هم توجه به حال روحی بیمار تو همه مراحل اهمیت داره و تاثیر زیادی تو درمان میذاره.

بعد از جراحی هالوکس والگوس، انگشت شست پای بیمار ممکنه بی‌ثبات بشه که این می‌تونه به خاطر مشکلات بافت استخوانی یا نرم باشه. پس حال روحی بیمار به خاطر اینکه روند درمان زمان‌بره، خیلی مهمه. قبل از عمل باید با بیمار در مورد عوارض بعد از عمل صحبت بشه و گفته بشه که درمان زمان می‌بره و نیاز به مراقبت داره.

بیمار ممکنه برای شش هفته نتونه روی پای خودش بایسته و درد و ناراحتی زیادی رو تحمل کنه. ثابت موندن مفاصل شست پا تو کفش تجویز شده و التهاب پای تا شش ماه دیگه هم از مواردیه که باید به بیمار گفته بشه. فیزیوتراپیست با دادن اطلاعات خوب می‌تونه خیلی از عوارض روحی و روانی رو تحت کنترل خودش بگیره.

توانبخشی برای ناهنجاری هالوکس والگوس

بعد از جراحی هالوکس والگوس، انگشت شست پای بیمار باید تا شش هفته تو کفش یا گچ ثابت بمونه و از راه رفتن خودداری کنه. برگردوندن توانایی راه رفتن و تعادل از مهم‌ترین مراحل توانبخشی هست.

یکی از مشکلات راه رفتن پس از اصلاح هالوکس والگوس اینه که بیمار عادت می‌کنه روی انگشت شست پا که جراحی نشده یا بغل پا راه بره و هیچ وزنی روی انگشت جراحی شده نذاره. این موضوع باعث مشکلاتی تو نحوه راه رفتن میشه. برای اطمینان از تعادل و پایداری خوب و جلوگیری از آسیب‌های دیگه درازمدت، باید کمک کرد تا بیمار بتونه دوباره وزنش رو تحمل کنه و از تکنیک‌های فیزیوتراپی استفاده کنه.

یکی از تکنیک‌های فیزیوتراپی انحراف شست پا اینه که از بیمار خواسته میشه با یک پا درست روبروی پای دیگه راه بره. این کار به پایین آوردن انگشت شست پا به زمین کمک می‌کنه. اگه بیمار تو این بخش از تمرینات ناتوان باشه، ممکنه تعادلش رو از دست داده و بیفته.

1. تکنیک‌های دستی برای بازگرداندن تعادل بافت انگشتان:از تکنیک‌هایی مثل حرکات میانی پا و جلوی پا، آزادسازی نیام کف پایی و کشش تاندون آشیل میشه برای درمان هالوکس والگوس استفاده کرد.
2. رفع نقص راه رفتن:فیزیوتراپیست می‌تونه از راه رفتن بیمار فیلم بگیره و به اصلاح نقص‌های راه رفتن کمک کنه. این کار رو چند بار انجام میده تا از رضایت بیمار اطمینان حاصل کنه.
3. کمک به ضعف عضلات پا:بعد از یه مدتی بی‌حرکتی، عضلات پا ضعیف میشن. علاوه بر این، ممکنه بیمار مثل قبل جراحی، تعادل نداشته باشه، پس ارزیابی و آموزش مجدد خیلی مهمه. از بیمار خواسته میشه که تو حالت نشسته انگشتاش رو به سمت پایین فشار بده و تو مراحل بعدی هم شست پا رو به پایین و چهار انگشت دیگه رو به سمت بالا فشار بده تا به بهبودی ضعف پا کمک کنه. این مراحل همچنین میشه تو مراحل بعدی به صورت معکوس هم انجام بشه.

وقتی بیمار با ناهنجاری هالوکس والگوس یا انحراف شست پا موفق میشه تمرینات رو تو حالت نشسته انجام بده، تکنیک‌ها ادامه پیدا می‌کنن به صورت ایستاده، ایستادن روی یک پا، پیاده‌روی و بالا و پایین رفتن از پله.

هدف ما تو کلینیک فیزیوتراپی مربوطی، ایرادات رو با ارائه دانش روز دنیا و مروری بر انواع فیزیوتراپی اصلاح کنیم تا به بهبود سبک زندگی (لایف استایل) افراد کمک بشه. مرکز فیزیوتراپی مربوطی ارائه‌دهنده همه نوع درمان فیزیوتراپی، از جمله تکنیک‌های دستی، تمرینات ورزشی و ماساژهای درمانی است. همچنین این مرکز فیزیوتراپی در تهران خدمات فیزیوتراپی هالوکس والگوس یا فیزیوتراپی انحراف شست پا رو برای همشهریامون عرضه می‌کنه.