کندرومالاسی پاتلا یا همون نرمی کشکک زانو، یعنی حالتی که غضروف زیر کشکک زانو تحلیل می‌ره و نرم میشه. این حالت بیشتر بین جوون‌ها و ورزشکارها دیده میشه، ولی ممکنه گاهی برای افراد مسن با آرتروز زانو هم پیش بیاد. توی این مقاله می‌خواهیم در مورد بیماری نرمی غضروف کشکک زانو، دلایلش، نشونه‌ها و راه‌های پیشگیری و درمانش با شما صحبت کنیم.
کندرومالاسی معمولاً به عنوان آسیب ناشی از استفاده زیاد در ورزش در نظر گرفته میشه و بعد از چند روز استراحت ممکنه بهتر بشه. ولی گاهی هم مشکل، به خاطر نادرست بودن محور زانو هست و در این صورت، استرا درد رو کم نمی‌کنه. علائم آن معمولاً شامل درد و احساس سایش استخوان‌ها به همدیگه‌س و گاهی ممکنه بدون علامت هم باشه. تو این حالت، شخص نمی‌ره پیش پزشک و این بیماری توش باقی می‌مونه.
تقویت کشکک زانو با فیزیوتراپی می‌تونه تو درمان نرمی غضروف پاتلا خیلی مؤثر باشه. ولی تو موارد شدیدتر، ممکنه نیاز به درمان‌های جراحی باشه. اگه شما هم درد زانو دارین و نمی‌دونین چه خبره، کندرومالاسی پاتلا می‌تونه یکی از دلایلش باشه. پس اگه می‌خواید بیشتر درباره این بیماری و درمانش بدونید، حتماً تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.
علت بروز نرمی غضروف کشکک زانو چیه؟
کشکک زانو شما مثل همیشه توی جلوی مفصل زانو قرار داره. وقتی زانو رو خم می‌کنید، قسمت پشتی کشکک روی غضروف استخوان ران می‌لغزه. کشکک با تاندون‌ها و لیگامان‌ها به استخوان ساق پا و ران متصل میشه. هر وقت یکی از این اجزا درست کار نکنه، ممکنه باعث ساییده شدن کشکک روی استخوان ران بشه. این ساییدگی می‌تونه به تحلیل کشکک و ایجاد کندرومالاسی پاتلا منجر بشه.
حرکات نامناسب کشکک زانو به خاطر موارد زیر پیش میاد:
- قرارگیری نادرست زانو به خاطر یک مشکل مادرزادی
- ضعف عضلات پشت ران و عضله چهارسر جلوی ران
- عدم تعادل بین عضلات ران
- استرس مکرر به مفصل زانو، مثلاً بعد از دویدن یا پرش
- ضربه یا آسیب به کشکک زانو
علائم نرمی غضروف کشکک زانو چیه؟
کندرومالاسی کشکک زانو معمولاً به صورت درد تو نیه زانو یا پاتلوفمورال خودش رو نشون می‌ده. ممکنه وقتی زانوی رو خم و صاف می‌کنید، احساس سایش یا تق تق کردن زانوها رو تجربه کنید. درد اغلب بعد از نشستن طولانی یا در زمان‌هایی که فشار زیادی به زانو وارد میشه (مثل ایستادن طولانی یا ورزش) بدتر میشه.
تشخیص و درجه بندی کندرومالاسی کشکک زانو
پزشک وقتی زانو رو معاینه می‌کنه، بیشتر دنبال نواحی تورم یا حساس به درد می‌گرده. همچنین ممکنه نحوه قرارگیری کشکک نسبت به ران پا رو بررسی کنه. بد قرار گرفتن کشکک نسبت به ران می‌تونه یکی از نشانه‌های کندرومالاسی پاتلا باشه. پزشک ممکنه به کشکک زانو در حالت کشیده فشار بیاره تا میزان حساسیت و شدت کندرومالاسی رو مشخص کنه.
تست‌های تشخیصی زیر می‌تونن به پزشک تو تشخیص نرمی غضروف کشکک زانو و درجه‌بندی آن کمک کنن:
- عکس رادیوگرافی
- تصویربرداری MRI ساییدگی یا پارگی غضروف‌ها رو نشون می‌ده.
- آرتروسکوپی زانو یه روش کم تهاجمی برای دیدن داخل مفصل زانو هست که با کمک اندوسکوپ و دوربین انجام میشه.
درجه بندی نرمی کشکک زانو
شدت بیماری با اعداد ۱ تا ۴ درجه بندی میشه. گرید ۱ کمترین شدت و گرید ۴ بالاترین شدت کندرومالاسی رو نشون می‌ده.
- گرید ۱: در این مرحله غضروف نرمی داره.
- گرید ۲: این مرحله نرم شدن غضروف به همراه خصوصیات غیرطبیعی روی سطحش است و معمولاً به عنوان مرحله آغاز از بین رفتن بافت شناخته میشه.
- گرید ۳: غضروف نازک میشه و بافتش به طور فعال تحلیل می‌ره.
- گرید ۴: این شدیدترین درجه است و نشون می‌ده که بیشتر غضروف تحلیل رفته و استخوان زیرینش نمایان میشه. این یعنی سایش استخوان به استخوان به طور شایع در زانو می‌افته.
گزینه‌های درمانی و درمان قطعی نرمی کشکک زانو
هدف از درمان کندرومالاسی پاتلا اینه که فشار روی کشکک و زانو رو کم کنیم. اولین قدم‌ها شامل استراحت، ثابت نگه داشتن و گذاشتن یخ روی مفصل هستن. آسیب غضروفی که به خاطر این بیماری پیش میاد ممکنه با استراحت خود به خود خوب بشه.
گاهی وقتا دکتر به مدت چند هفته داروهای ضدالتهاب مثل ایبوپروفن تجویز می‌کنه تا التهاب اطراف مفصل رو کم کنه. اما اگه درد، تورم و حساسیت به درد ادامه پیدا کنه، ممکنه نیاز باشه به گزینه‌های درمانی زیر فکر کنید:
فیزیوتراپی (روش غیرجراحی و بدون نیاز به عمل)
فیزیوتراپی بیشتر روی تقویت عضلات چهارسر ران، همسترینگ و عضلات نزدیک‌کننده و دورکننده ران تمرکز داره و می‌تونه استحکام و تعادل شما رو تقویت کنه. تعادل عضلانی از قرارگیری نادرست زانوها جلوگیری می‌کنه.
عموماً ورزش‌های بدون وزن مثل شنا و دوچرخه ثابت برای این کار پیشنهاد می‌شن. به علاوه، تمرینات ایزومتریک که عضله رو سفت و رها می‌کنید هم می‌تونه به حفظ توده عضلانی و تقویت کشکک زانو کمک بزرگی کنه.
جراحی برای درمان نرمی غضروف کشکک زانو
گاهی اوقات ممکنه برای بررسی مفصل و تعیین شدت ناهم‌ترازی زانو نیاز به عمل جراحی آرتروسکوپی داشته باشید. تو این جراحی یه دوربین از طریق برش کوچیکی به داخل مفصل وارد میشه. با این روش میشه مشکلات موجود در مفصل رو هم حل کرد. یکی از تکنیک‌های معمول جراحی رهاسازی جانبی (lateral release) هست که در اون قسمتی از لیگامان‌های زانو بریده میشه تا تنش کم بشه و دامنه حرکت بیشتر بشه.
چند نکته که باید برای پیشگیری از نرمی کشکک زانو رعایت کنید
شما می‌توانید با رعایت این نکات خطر نرمی کشکک زانو یا کندرومالاسی پاتلا رو تا حد زیادی کم کنید:
- از فشار مکرر به کشکک زانوتون پرهیز کنید. در مواقع لازم از زانوبند استفاده کنید.
- با تقویت عضلات چهارسر، همسترینگ و عضلات نزدیک کننده و دور کننده ران تعادل عضلانی رو تو اندام تحتانی‌تون ایجاد کنید.
- از کفی‌های مناسب برای کفش‌هاتون استفاده کنید. این کفی‌ها قوس پای شما رو بالا می‌برن و فشار روی زانوها رو کم می‌کنن. همچنین در هم‌راستا کردن کشکک با بخشی‌های دیگه اندام تحتانی کمک می‌کنند.
در آخر یادتون باشه که اضافه وزن فشار روی زانوهای شما رو بیشتر می‌کنه. پس با حفظ وزن سالم می‌تونید این فشار اضافی رو از زانوها و مفاصل دیگه‌تون بردارید. گام‌های مؤثری که پزشکان و متخصصان تغذیه برای کاهش وزن پیشنهاد می‌کنند شامل:
- کم کردن مصرف شکر و چربی
- خوردن میوه و سبزیجات و غلات کامل
- انجام فعالیت بدنی حداقل ۳۰ دقیقه در روز و پنج بار در هفته
سؤالات متداول:
۱. چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به نرمی غضروف کشکک زانو هستند؟
عوامل مختلفی ممکنه خطر کندرومالاسی کشکک زانو رو در شما بیشتر کنه. این عوامل شامل:
- سن: نوجوانان و جوانان بیشتر در خطر این بیماری هستن. در دوره‌های رشد، عضلات و استخوان‌ها سریع رشد می‌کنن و باعث عدم تعادل موقتی می‌شن.
- جنسیت: خانم‌ها بیشتر از آقایان به این بیماری مبتلا می‌شن، چون حجم عضلانی کمتری دارن و احتمال قرارگیری غیرطبیعی زانوها در اون‌ها بیشتره. فشار جانبی به کشکک زانو هم توی این افراد بیشتره.
- کف پای صاف: داشتن کف پای صاف فشار بیشتری بر مفاصل زانو میاره.
- آسیب قبلی: آسیب قبلی به کشکک زانو، مثل دررفتگی می‌تونه احتمال ابتلا به این بیماری رو بالاتر ببره.
- فعالیت زیاد: اگر فعالیت بدنی بالایی دارید یا ورزش‌هایی که فشار زیادی به زانو وارد می‌کنه انجام می‌دهید، خطر ابتلا به مشکلات زانو بیشتر میشه.
- آرتروز زانو: نرمی غضروف کشکک زانو می‌تونه یکی از علائم آرتروز یا التهاب مفاصل و بافت زانو باشه. التهاب ناشی از آرتروز باعث میشه کشکک زانو به خوبی کار نکنه.
۲. آیا نرمی کشکک زانو خطرناک است؟
کندرومالاسی پاتلا معمولاً مشکل خطرناکی نیست و عوارض چندانی فراتر از درد و ناراحتی برای فرد ایجاد نمی‌کنه. در خیلی از موارد هم این مشکل با استراحت کافی بهبود پیدا می‌کنه. با این حال اگه درد شما در عرض چند روز بهتر نشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
۳. آیا نرمی غضروف کشکک زانو درمان قطعی دارد؟
فرآیند ایجاد کندرومالاسی پاتلا از طریق تخریب غضروف مفصلی اتفاق می‌افته و معمولاً غیرقابل بازگشت هست. پس فردی که دچار نرمی کشکک زانو میشه، احتمالاً در تمام طول عمر با این مشکل درگیره. اما با استفاده از روش‌های درمانی، هم جراحی و هم غیراجراحی، میشه تا حدودی علائم این بیماری رو کم کرد. داروهای ضدالتهاب مثل کورتون و NSAIDها مثل ایبوپروفن پایه درمان محافظه‌کارانه برای نرمی غضروف پاتلا هستند. در بعضی موارد ممکنه نیاز به درمان جراحی هم باشه. با این وجود، بعد از شکل‌گیری کامل بیماری، بهبودی قطعی از نرمی کشکک زانو غیرمحتمل خواهد بود.
