یکی از چالش‌های بزرگ والدین، مواجهه با بیماری‌هایی است که ممکن است فرزندانشان را تحت تاثیر قرار دهد، به ویژه راشیتیسم یا نرمی استخوان. استخوان‌ها نقشی حیاتی در استحکام بدن ایفا می‌کنند و در صورت بروز نرمی در آنها، این استحکام دچار اختلال می‌شود. راشیتیسم چه دلایلی دارد و نشانه‌های آن چیست؟ اگر نگران سلامت استخوان‌های فرزندتان هستید، می‌توانید از طریق وب‌سایت شفاخانه با متخصص ارتوپدی باتجربه مشاوره کنید.در ادامه ما این موضوعات را به‌صورت علمی و دقیق در کلینیک فیزیوتراپی مربوطی بررسی می کنیم. علاوه بر آن خدماتی همچون فیزیوتراپی در منزل و … را پوشش میدهیم.
راشیتیسم یا نرمی استخوان به چه معناست؟
نرمی استخوان یا Osteomalacia یک اختلال استخوانی است که در آن استخوان‌ها در کودکان به نرمی گرایش پیدا می‌کنند. این بیماری عمدتاً ناشی از کمبود ویتامین D به مدت طولانی است و همچنین ممکن است به دلیل اختلالات نادر ژنتیکی نیز بوجود آید.
ویتامین D در جذب کلسیم و فسفر از مواد غذایی کمک می‌کند؛ بنابراین، کمبود آن باعث اختلال در حفظ مقادیر مناسب کلسیم و فسفر در استخوان‌ها می‌شود و این مسئله به نرمی استخوان منجر می‌گردد.
معمولاً با اضافه کردن ویتامین D یا تزریق کلسیم به رژیم غذایی می‌توان مشکلات استخوانی ناشی از نرمی استخوان را بهبود بخشید. در صورتی که نرمی استخوان ناشی از عوامل دیگر باشد، ممکن است نیاز به تغییر داروها و روش‌های درمان وجود داشته باشد. مشکلات ساختاری خاص در استخوان‌ها نیز ممکن است به مداخله جراحی نیاز داشته باشد. برخی از اختلالات نادر ارثی مرتبط با کاهش فسفر یا سایر مواد معدنی ممکن است به درمان‌های خاصی نیاز داشته باشند.
۱. تفاوت راشیتیسم و استئومالاسی چیست؟
در بیماران مبتلا به راشیتیسم، پاها ممکن است به صورت غیرطبیعی خمیده شوند و عوارضی نظیر مچ‌های باز و پیشانی‌های نامتعارف بروز کند. این افراد همچنین ممکن است شامل رشد ناکافی شوند. نرمی استخوان درد استخوان را موجب شده و خطر شکستگی آن را بیشتر می‌کند.
۲. راشیتیسم مربوط به کدام عضو است؟
راشیتیسم یک اختلال استخوانی است که بر تمامی استخوان‌های بدن نوزادان و کودکان تأثیر می‌گذارد. به دلیل کمبود ویتامین D، استخوان‌های در حال رشد کودک قادر به رشد کافی نیستند.
نشانه‌های نرمی استخوان چگونه است؟
علائم نرمی استخوان به شرح زیر است:
- کاهش سرعت رشد
- نقص در مهارت‌های حرکتی
- درد در نواحی ستون فقرات، لگن و پاها
- ضعف عضلانی و درد مفاصل
از آنجایی که نرمی استخوان بر روی ناحیه‌های در حال رشد در انتهای استخوان‌های کودک تاثیر می‌گذارد، ممکن است ناهنجاری‌هایی مانند:
- پابند و زانوی پرانتزی
- ضخیم شدن مچ پا و دست
- قفسه سینه برجسته
در صورت عدم درمان، عوارضی نظیر:
- کاهش رشد
- انحنای غیرطبیعی ستون فقرات
- ناهنجاری‌های استخوانی
- مشکلات دندانی
- حملات تشنجی
۱. نشانه‌های نرمی استخوان در نوزادان زیر دو سال
نرمی استخوان غالباً ناشی از یک مشکل زمینه‌ای است و درمان بستگی به علت آن دارد. درمان‌ها شامل تغییرات رژیم غذایی و فعالیت‌های ورزشی تحت نظر پزشک می‌باشد. نشانه‌های نرمی استخوان در این سنین شامل استخوان‌های نرم و ضعیف، شکستگی‌ها و درد در استخوان‌ها و عضلات است.
۲. نشانه‌های نرمی استخوان در بزرگسالان
نرمی استخوان در بزرگسالان معمولاً به ضعف استخوان‌ها و افزایش خطر شکستگی مربوط می‌شود. این وضعیت غالباً به ویژه در زنان یائسه و مردان سالخورده بیشتر مشاهده می‌شود. علائم راشیتیسم در بزرگسالان شامل:
- درد استخوانی
- درد عضلانی
- افزایش شانس شکستگی استخوان‌ها
۳. علائم راشیتیسم شدید
راشیتیسم شدید ممکن است بر روی استخوان‌های کودکان و بزرگسالان تأثیر بگذارد و عوارض دیگری نیز نظیر راشیتیسم مقاوم به ویتامین D به وجود آورد. از نشانه‌های آن می‌توان به:
- بدشکلی‌های اسکلتی
- ضخیم شدن مفاصل
- پاهای خمیده
- مشکلات دندانی
۴. تفاوت راشیتیسم و پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان که به عنوان استئوپروز شناخته می‌شود، به وضعیتی اشاره دارد که در آن اختلال در تشکیل استخوان رخ می‌دهد در حالی که استئومالاسی به عدم متابولیسم مناسب استخوان‌ها به دلیل کمبود ویتامین D مربوط می‌شود. هر دو وضعیت به تضعیف استخوان‌ها منجر می‌شوند، اما مکانیزم تاثیر آنها متفاوت است.
دلایل بروز نرمی استخوان چیست؟
نرمی استخوان ناشی از عدم جذب کافی ویتامین D در بدن کودک می‌باشد. این ویتامین برای جذب کلسیم و فسفر لازم است. در صورتی که ویتامین D به میزان کافی فراهم نشود، رشد استخوان‌ها مختل می‌شود. همچنین باید توجه داشت که مصرف بیش از حد ویتامین D نیز می‌تواند عوارضی نظیر تهوع و یبوست به همراه داشته باشد.
۱. کمبود ویتامین D چه تاثیری بر راشیتیسم دارد؟
کودکانی که به اندازه کافی ویتامین D دریافت نمی‌کنند معمولاً در معرض کمبود این ویتامین هستند، به ویژه:
- عدم قرارگیری در معرض نور خورشید: پوست کودکان در زیر نور خورشید ویتامین D تولید می‌کند، اما در جوامع شهری و با استفاده از محصولات ضدآفتاب، افراد دچار کمبود آن می‌شوند.
- مواد غذایی: منابع غنی از ویتامین D شامل روغن ماهی، تخم مرغ و ماهی‌های چرب هستند. همچنین این ویتامین به مواد غذایی و نوشیدنی‌های مخصوص مانند شیر و غلات اضافه می‌شود.
۲. اختلال در جذب ویتامین D چه نقشی دارد؟
برخی کودکان با اختلالات ژنتیکی در جذب ویتامین D به دنیا می‌آیند. این اختلالات شامل بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده و مشکلات کلیوی هستند.
نرمی استخوان چگونه شناسایی می‌شود؟
تشخیص صحیح یکی از مهم‌ترین مراحل درمان به شمار می‌رود. برای تشخیص راشیتیسم چه اقداماتی باید انجام داد؟ در ادامه به روش‌های مختلف شناسایی این بیماری پرداخته‌ایم.
۱. معاینه فیزیکی
پزشک در مراحل معاینه فیزیکی، بر روی استخوان‌های کودک فشار کمی وارد می‌آورد و به علامت‌های ناهنجاری توجه می‌کند، مانند:
- جمجمه: نوزادان مبتلا به نرمی استخوان ممکن است استخوان جمجمه نرم‌تری داشته باشند.
- پاها: ناهنجاری پرانتزی در پاها به وضوح قابل مشاهده است.
- قفسه سینه: قفسه سینه ممکن است دچار ناهنجاری‌های شدید شود.
- مچ دست و مچ پا: این نواحی ممکن به طور غیر طبیعی بزرگتر به نظر برسند.
۲. تصویربرداری
رادیوگرافی معمولی می‌تواند ناهنجاری‌های استخوان را شناسایی کند. همچنین ممکن است آزمایش‌هایی برای سنجش تراکم استخوان انجام شود.
۳. آزمایش خون
آزمایش‌های خون و ادرار می‌توانند به تأیید نرمی استخوان کمک کنند و همچنین نظارت بر فرآیند درمان را تسهیل کنند. در صورت کمبود کلسیم و ویتامین D، نتایج آزمایش به این مسئله اشاره می‌کند.
چگونه نرمی استخوان درمان می‌شود؟
بیشتر موارد نرمی استخوان می‌تواند با تجویز مکمل‌های ویتامین D و کلسیم درمان شود. دوز مصرفی ویتامین D باید تحت نظر پزشک تعیین شود؛ چرا که مصرف زیاد این ویتامین می‌تواند خطرناک باشد. همچنین پزشک با بررسی آزمایش‌های خون و رادیوگرافی، تأثیر درمان‌ها را سنجش کرده و در صورت نیاز به تجویز داروهای دیگر اقدام می‌کند.
در برخی موارد، اگر استخوان‌ها دچار تغییرات ساختاری شوند، پزشک ممکن است استفاده از بریس‌ها را توصیه کند و در موارد شدیدتر نیاز به جراحی وجود خواهد داشت.
۱. درمان نرمی استخوان در نوزادان
تشخیص نرمی استخوان در سنین پایین به ندرت صورت می‌گیرد. تشخیص بیماری معمولاً پس از سن۲ تا۵ سالگی انجام می‌شود. در این مرحله کودک به کلسیم و فسفر بیشتری نیاز دارد و در صورت کمبود این مواد، شانس ابتلا به نرمی استخوان افزایش می‌یابد.
معمولاً زمانی که نوزاد به خاطر کمبود ویتامین D دچار نرمی استخوان می‌شود، درمان با قرار گرفتن در معرض نور خورشید و دریافت مکمل‌های لازم آغاز می‌گردد.
۲. درمان نرمی استخوان در کودکان
کودکان عمده‌ترین گروه سنی هستند که به این بیماری مبتلا می‌شوند. اولین گام درمان افزایش میزان کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی آنها می‌باشد. به همین دلیل، مصرف مواد غذایی غنی از این مواد و دریافت مکمل‌ها در این سنین ضروری است:
- مصرف غذاهای غنی از کلسیم و ویتامین D
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید
- استفاده از مکمل‌ها
۳. درمان نرمی استخوان در بزرگسالان
در بزرگسالان نیز درمان مشابه کودکان در نظر گرفته می‌شود، اما استفاده از بریس برای اصلاح شکل استخوان کاربردی ندارد. به همین دلیل، مصرف مکمل‌های ویتامین D و کلسیم در این سنین بسیار موثر است.
توجه داشته باشید که پایان مصرف مکمل‌ها نباید زودتر از موعد شود چرا که ممکن است مشکلات دوباره عود کند.
۴. بهترین دارو برای درمان نرمی استخوان چیست؟
داروی Fosamax به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی برای درمان نرمی استخوان شناخته می‌شود، در حالی که Prolia نیز ممکن است گزینه مناسبی باشد. پزشکان معمولاً بیس‌فسفونات‌ها (مانند Boniva و Fosamax) را به صورت خوراکی تجویز می‌کنند.
۵. درمان نرمی استخوان با داروهای طبیعی و سنتی
در حالی که بهترین راه درمان، مشاوره پزشکی است، اما در طب سنتی نیز بعضی گیاهان مانند:
- مریم گلی
- شبدر قرمز
- دم اسب
- زعفران
- زردچوبه
به عنوان داروهای طبیعی برای تقویت سلامت استخوان معرفی می‌شوند.
نتیجه‌گیری و توصیه به پزشک
استئومالاسی یا نرمی استخوان به طور معمول ناشی از اختلال در جذب ویتامین D به ویژه در کودکان است. ویتامین D به جذب کلسیم کمک کرده و به حفظ استحکام استخوان‌ها اهمیت زیادی دارد. این بیماری معمولاً با درمان ویتامین D بهبود می‌یابد، اما مقدار مصرف آن باید با احتیاط کنترل شود تا از عوارض احتمالی جلوگیری گردد.
