بعد از عمل‌های جراحی مرتبط با ساختار استخوانی در بدن از فیزیوتراپی برای احیای قسمت‌های آسیب دیده کمک گرفته می‌شود. در واقع کمک گرفتن از فیزیوتراپی باعث افزایش توانایی بافت‌های صدمه دیده در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌شوند. یکی از این جراحی‌های حساس مربوط رباط صلیبی زانو است که در اصطلاح علمی acl نام دارد. فیزیوتراپی بعد از عمل acl باعث بهبود توانایی حرکتی در فرد شده و کمک می‌کند به شرایط عادی زندگی بازگردد. پزشک با توجه به شرایط بیمار بهترین متد درمانی فیزیوتراپی را برای وی تجویز خواهد کرد. با ما در کلینیک تخصصی فیزیوتراپی کلینیک مربوطی همراه شوید تا درباره این بخش از خدمات فیزیوتراپی زانو در منزل بیشتر بدانید.
منظور از رباط صلیبی زانو چیست؟
زانوی انسان دارای چهار رباط مختلف است که رباط صلیبی مهم‌ترین آن‌ها می‌باشد. استقامت و پایداری بین استخوان‌ها و مفاصل از وظایف اصلی این رباط در زانوی انسان است. در نتیجه پارگی رباط صلیبی می‌تواند به شدت روی زندگی روزمره فرد اثر گذاشته و آن را مختل کند. از دیگر وظایف رباط صلیبی ایجاد هماهنگی بین ساق پا و ران بوده و بدون آن امکان حفظ تعادل نیست. این رباط متقاطع قدامی در اثر کشیده شدن و فشار شدید پاره خواهد شد.
انواع صدمات رباط صلیبی زانو کدام‌اند؟
صدمات وارده به زانو که منتهی به پارگی رباط صلیبی می‌شوند شامل چند نوع مختلف هستند. در برخی از این صدمات آسیب دیگری در زانوی فرد ایجاد نشده و تنها رباط acl دچار پارگی شده است. اما در بعضی دیگر از آسیب‌ها زانو نیز دچار جراحات و آسیب‌های فراوانی شده است. در چنین شرایطی پزشکان شیوه جراحی برای ترمیم زانو و رباط صلیبی را توصیه می‌کنند. بنابراین باید از فیزیوتراپی زانو بعد از عمل acl نیز برای بهبود شرایط بیمار بهره گرفت. در آخرین نوع آسیب رباط صلیبی بخشی از استخوان زانو جدا شده و اتصال رباط با بدن قطع می‌شود. در این حالت علاوه بر جراحی باید از پیچ و مهره برای تثبیت استخوان و رباط acl استفاده نمود. در آسیب‌های وارده به رابط صلیبی تمام تلاش پزشکان در راستای بازگرداندن توانایی‌های حرکتی به زانو انجام می‌گیرد. در کنار شیوه‌های جراحی از فیزیوتراپی و دارو درمانی نیز به عنوان روش‌های مکمل در بهبود رباط acl کمک می‌گیرند.
فیزیوتراپی زانو بعد از عمل acl چگونه است؟
بعد از انجام جراحی رباط صلیبی بیمار برای بهبود توانایی حرکتی به فیزیوتراپ ارجاع داده می‌شود. چرا که فیزیوتراپی بخش مهمی از بهبودی در جراحی رباط acl به شمار می‌رود. پروسه تکمیل درمان در فیزیوتراپی زانو بعد از جراحی رباط صلیبی شامل 4 بخش مختلف است. هر بخش از این پروسه درمانی نیز زمان مخصوص به خود را نیاز دارد. در ادامه با تمام پروسه درمان رباط acl و زمان لازم برای آن در فیزیوتراپی آشنا می‌شویم.
1- گام اول کمک به بهبود زانو با فیزیوتراپی:
اصلی‌ترین هدف از درمان‌های فیزیوتراپی زانو بعد از عمل acl بازگرداندن توانایی‌های حرکتی در بیمار است. بنابراین اولین مرحله از این درمان‌ها دامنه حرکتی زانو بعد از جراحی بهبود یافته و عملکردی طبیعی پیدا می‌کنند. بیشتر بیماران در این گام از پروسه درمان فیزیوتراپی بعد از جراحی رباط صلیبی به عصا نیاز خواهند داشت. بعضی از جراحان نیز برای بیماران خود استفاده از بریس زانو را تجویز می‌کنند. البته شواهد علمی زیادی وجود دارند که بریس زانو در بهبود عملکرد این عضو الزامی نیست. زمان لازم برای پیشبرد اهداف فیزیوتراپی در این گام یک هفته ست. بیمار آموزش می‌بیند که چطور با عصا بر روی سطح صاف راه برود. فیزیوتراپ گاهی از متد سرما درمانی برای کنترل نمودن تورم در زانو بعد از جراحی رباط صلیبی استفاده می‌کند. علاوه بر ان حرکاتی به بیمار برای اجرای روزانه در منزل توسط تراپیست آموزش داده می‌شود. تمرینات در این گام از پروسه درمان فیزیوتراپی ملایم و آرام تنظیم می‌شوند. در انتهای هفته اول فرد قادر به خم و صاف کردن زانوی خود تا 90 درجه خواهد بود.
2- گام دوم حذف عصا:
در این مرحله لازم است بیمار قادر به منقبض کردن عضلات چهار سر ران خود باشد. در نتیجه طی هفته اول تورم ناشی از جراحی رباط صلیبی باید کنترل شده باشد. در این مرحله از فیزیوتراپی زانو بعد از عمل acl بیمار باید بدون عصا به طور عادی حرکت کند. در این گام از پروسه درمان علاوه بر سرما درمانی از تحریک الکتریکی در ناحیه زانو نیز استفاده می‌شود. مدت زمان لازم برای این بخش از درمان‌های فیزیوتراپی دو هفته می‌باشد. تقویت عضلات لگن و مفصل‌های ران در هفته اول از گام دوم در دستور کار فیزیوتراپیست قرار می‌گیرد. به این ترتیب تا انتهای هفته فرد قادر خواهد بود بدون عصا به شکل عادی حرکت کند. با شروع هفته بعدی از این گام تلاش فیزیوتراپ روی بهبود دامنه حرکتی و رفع خمیدگی‌های جزئی زانو معطوف می‌گردد. در نتیجه تمرینات مخصوص این هفته پیشرفته‌تر از سایر مراحل کار درمان می‌باشند.
3- گام سوم قوی‌تر شدن زانو:
در این گام از فیزیوتراپی زانو بعد از عمل acl روی قوی‌تر شدن پا و زانوی بیمار تمرکز می‌گردد. دو هفته از این بخش درمان در فیزیوتراپی تمرینات تعادلی، لانژ و اسکات انجام خواهد گرفت. در نتیجه تا پایان هفته ششم از پروسه درمان زانوی جراحی شده حرکات پرشی و پلیومتریک به آهستگی شروع می‌شوند. در دو هفته آخر این گام از درمان فیزیوتراپی جراحی رباط صلیبی زانو تمرینات شدت و سختی بیشتری پیدا می‌کنند. در انتهای این مرحله وضعیت رباط acl در زانوی بیمار توسط فیزیوتراپیست بررسی و ارزیابی می‌شود. در صورت موفقیت آمیز بودن درمان‌های صورت گرفته بیمار امکان دویدن در پایان هفته هشتم درمان را دارد.
4- گام چهارم بازگشت بیمار به شرایط عادی:
این گام از فرآیند درمان زانو بعد از جراحی رباط acl حدود 5 هفته زمان نیاز دارد. این بخش روی مهارت‌های حرکتی زانو در بیمار تمرکز داشته و از دویدن آهسته به دویدن معمولی ارتقا می‌یابد. به طوری که در انتهای این گام فیزیوتراپیست به بیمار اجازه شروع ورزش‌های حرفه‌ای را مجددا می‌دهد.
سخن پایانی:
فیزیوتراپی زانو بعد از عمل acl برای بهبود توانایی‌های حرکتی بیمار الزامی می‌باشد. فرآیند درمان زانو بعد از جراحی رباط صلیبی یا acl در حدود 3 ماه و در چند گام طول می‌کشد.
