امروزه فیزیوتراپیست ها از راهکارهای متعددی برای کمک به روند درمان بیماران خود بهره می گیرند. یکی از این راهکارها و روش های درمانی، تمرین درمانی است. بعد از این که تمرین درمانی بر روی بدن فرد انجام می شود، روحیه او بهبود پیدا می کند و احساس درد خیلی کم تری خواهد کرد. بسیاری از افراد بدون این که بدانند بارها از این روش بهره برده اند. در این مقاله، به طور کامل، تمرین درمانی را بررسی می کنیم تا شما به خوبی با آن آشنایی پیدا کنید.
تمرین درمانی چیست؟
به حرکات و فعالیت های ورزشی که به دنبال برگرداندن یک توانایی به بیمار هستند و یا می خواهند یک ناهنجاری را در او اصلاح کنند، تمرین درمانی می گویند. به بیان ساده تر، علم تمرین درمانی به دنبال این است که راهکارهای غیر پزشکی یعنی تمرینات مختلف و حرکات بدنی را برای حل ناهنجاری ها و مشکلات موجود در بدن افراد ارائه دهد. بدیهی است که عوارض تمرین درمانی نسبت به راهکارهای پزشکی بسیار پایین تر است. تمرین درمانی هم باعث قوی تر شدن عضلات فرد می شود و هم مشکلات موجود در بدن او را تا حد زیادی حل می کند. از سوی دیگر این روش درمانی اجازه نمی دهد که در آینده هم خیلی از ناهنجاری ها و مشکلات پیش بیاید. افرادی که مشکل حرکتی خاصی دارند با کمک تمرین درمانی به حد بالاتری از مهارت می رسند و می توانند کارهای خود به صورت مستقل به انجام برسانند.
اهداف تمرین درمانی
تمرین درمانی یک نوع روش برای بهبود وضعیت جسمی بیماران است که یک سری از اهداف را دنبال می کند. این اهداف عبارت هستند از:
- برطرف کردن و یا کم تر کردن درد و تورم در عضلات و بافت های بدن فرد
- بیشتر کردن دامنه حرکتی مفاصل و در نتیجه، بهبود عملکرد آن ها
- بهبود حرکات فرد و متعادل شدن بدن او
- بهبود عملکرد مفصل های بدن فرد
- بیشتر کردن گردش خون در بافت های آسیب دیده بدن فرد و هم چنین بیشتر کردن متابولیسم و روند بهبودی عضلات و بافت ها
- جلوگیری از بد شکلی بدن فرد
- بیشتر کردن گردش جریان خون در بدن فرد
- بهتر کردن تعادل سالمندان و پیش گیری از زمین خوردن در سالمندان.
- برطرف شدن عوارض بیماری خار پاشنه
- درمان بیماری آرتروز
- بیشتر کردن توان و انعطاف پذبری عضلات و بافت های بدن فرد
ابزارهای لازم برای تمرین درمانی
برای انجام تمرین درمانی، ابزارها و وسایل متعددی مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال تردمیل و انواع وزنه ها و دوچرخه ثابت و متحرک و تخت فیزیوتراپی و مواردی از این دست در تمرین درمانی به کار می روند. البته امکان انجام تمرین درمانی در خانه و با امکانات کم تر هم وجود دارد. اگر به امکانات زیادی هم دسترسی نداشتید، می توانید آن دسته از تمریناتی را که نیاز کم تری به وسایل دارند را انجام دهید. فراموش نکنیم که بسیاری از افرادی که کار تمرین درمانی را انجام می دهند سالمندان و یا افراد با مشکل های جدی هستند و نمی توانند به راحتی از منزل خارج شوند. به همین دلیل امروزه بسیاری از تمرین های مربوط به این روش درمانی به شکلی طراحی شده است که نیاز به وسیله خاصی نداشته باشد.
تمرین درمانی برای چه کسانی مناسب است؟
تمرین درمانی دارای تکنیک های مختلفی است که متناسب با میزان آسیب موجود در بدن فرد، یکی از آن تکنیک ها انتخاب می شود. در صورت انتخاب غلط تکنیک تمرین درمانی، احتمال این که آسیب موجود، بدتر از قبل هم شود وجود دارد. تمرین درمانی برای افراد زیر مناسب است:
- برای ورزشکاران حرفه ای که قصد دارند مقاومت بدن خود را در مقابل مصدومیت های احتمالی بیشتر کنند.
- برای افرادی که به انجام عمل جراحی علاقه ندارند و می خواهند مشکل موجود در بدن خود را با تمرین درمانی برطرف کنند. البته بدیهی است که در بسیاری از موارد، عمل جراحی الزامی است و همیشه تمرین درمانی نمی تواند راه گشا باشد.
- برای افرادی که دارای بیماری های مادرزادی اسکلتی هستند و قصد دارند از بدتر شدن اوضاع پیش گیری کنند.
- برای افرادی که به دلیل بروز سکته مغزی یا قلبی و یا به کما رفتن و یا دلایل دیگر مجبور شده اند برای مدت زمان زیادی در بستر بیماری باشند و بلند شدن از بستر بیماری و برگشتن به زندگی عادی برای آن ها سخت شده است.
- برای افرادی که از یک سری از بیماری ها مثل رماتیسم و پوکی استخوان و آرتروز رنج می برند و می خواهند جلوی تشدید آن ها را بگیرند.
- برای کسانی که دچار شکستگی استخوان شده اند.
- برای افرادی که با مشکل در رفتگی استخوان مواجه بوده اند.
- برای افرادی که با مشکل پارگی عضلات یا پارگی تاندون ها و ربات ها مواجه بوده اند.
- برای افرادی که دچار آسیب های عصبی شده اند.
- برای افرادی که بدن آن ها انعطا ف پذیر نیست و از مشکل اسپاسم عضلانی و خشکی رنج می برند.
- برای افرادی که با فلج و محدودیت های عضلانی مواجه می باشند.
- برای سالمندان و افرادی که با محدودیت های حرکتی مواجه شده اند.
- برای افرادی که عمل جراحی انجام داده اند و قصد دارند باز هم به فعالیت های شغلی، ورزشی برگردند.
انواع تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی
تمرین درمانی و ورزش های فیزیوتراپی متناسب با هدفی که دنبال می کنند به چند گروه تقسیم بندی می شوند و هر کدام از این گروه ها هم دارای یک سری از تکنیک ها هستند. در ادامه به بررسی این گروه ها می پردازیم.
1. تمرین درمانی با تمرینات عملکردی و تقویتی
تمرینات عملکردی و تقویتی عملکرد مفصل را تقویت می کنند و قبل از عمل جراحی و پس از آن کاربرد زیادی دارند و مفید هستند. این گروه از تمرینات به چند زیر گروه تمرینات ایزوتونیک، تمرینات ایزومتریک و تمرینات ایزوکینتیک تقسیم بندی می شوند. این حرکات را می توان با کمک وسایلی مانند دمبل و وزنه و … انجام داد.
2. تمرینات دامنه حرکتی
این گروه از تمرینات ورزشی دامنه حرکتی را کنترل می کنند و افزایش می دهند. در واقع انجام این تمرینات باعث می شود که مفصل، توانایی حرکت در محدوده طبیعی حرکتی خود را داشته باشد.
3. تمرینات انعطاف پذیری یا کششی
این گروه از تمرینات، دامنه حرکتی یک یا چند مفصل را حفظ می کنند و کمک زیادی به انعطاف پذیری و کشش آن ها می نمایند. تمرینات انعطاف پذیری یا کششی عبارت هستند از : یوگا، پیلاتس، تای چی و…
4. تمرینات استقامتی
تمرینات استقامتی به صورت همزمان بر روی تعداد زیادی از عضلات بدن فشار وارد می کند تا آن ها را مقاوم تر کند. چند نمونه از تمرینات استقامتی عبارت هستند از: دوچرخه سواری، کوه نوردی، پیاده روی، دویدن و…
نتیجه گیری
در این مقاله به بررسی تمرین درمانی پرداختیم. این روش درمانی، بسیار کم هزینه تر و بی دردسر از سایر روش های درمانی است. تمرین درمانی هم می تواند به عنوان یک روش درمانی کامل کار کند و هم این که مکمل روش های درمانی دیگر باشد.
